Czytelnia – Wielkie Pytania

Czytelnia

Naczelne zobowiązania

Nowe badania sugerują, że małpy człowiekowate podejmując współpracę, formułują pewne oczekiwania wobec…

Zobacz

Ból owadziego ciała

Udowodnienie istnienia wspólnego przodka kręgowców i bezkręgowców spowodowało narodziny wielu pytań, z…

Zobacz

Carpe silvam

Aby wykorzystać uzdrawiającą moc lasu nie musisz być osobą szczególnie wrażliwą. Wystarczy,…

Zobacz

Fabryki życia

Oto rybosom. Grudka białka i kwasów nukleinowych, bez której przepływ informacji genetycznej…

Zobacz

Liczby zmyślone

Kartezjusz nadał im niechlubny tytuł „urojonych”, w kontraście do tych rzeczywistych. Mimo…

Zobacz

Język do zdobycia

Marek Świdziński, językoznawca: Dla głuchych ich własny język jest największym skarbem, istotą…

Zobacz

Powtórka z historii

Nie powinniśmy się spodziewać, że dożyjemy myślących maszyn, porównywalnych z człowiekiem. Sztuczna…

Zobacz

Diagnoza z komputera

Automatyczna komputerowa diagnoza chorób przez dekady pozostawała tylko marzeniem. Dziś zaczyna być…

Zobacz

Ciało a język

Czy nasz język to zbiór abstrakcyjnych symboli, które wskutek konwencji stały się…

Zobacz

Rozmowa z automatu

Choć komputery robią już prawie wszystko, wciąż brakuje im tej fundamentalnej umiejętności,…

Zobacz

Co jest?

Odpowiedź na tytułowe pytanie jest dla nas tak naturalna, że nie zdajemy…

Zobacz

Nauka ćwierkania

Ostatnie badania wskazują, że śpiew ptasi nie stanowi po prostu nieskomplikowanej sekwencji…

Zobacz

Władza nad materią

Rozwój dwudziestowiecznej chemii umożliwił ogromny postęp cywilizacyjny, przyniósł nowe leki, technologie i…

Zobacz

Wiedza o materii

W nowożytności chemia przeszła długą drogę od jakościowych, alchemicznych teorii opartych na…

Zobacz

Ojciec założyciel

Eksperyment Antoine’a Lavoisiera był kamieniem węgielnym chemii: obalił teorię flogistonu i pozwolił…

Zobacz

Pożegnanie z palnikiem

Czasy, gdy Maria Skłodowska-Curie w swoim paryskim laboratorium własnoręcznie przerzucała dziesiątki kilogramów…

Zobacz

Przełomy w chemii

Rozpoczynamy serię czterech dodatków poświęconych wielkim wydarzeniom w historii czterech dyscyplin naukowych:…

Zobacz

Gdy rozum śpi

Uśpienie lub wyłączenie rozumu sprzyja „budzeniu się demonów”. Mówiąc bardziej nowocześnie –…

Zobacz

Świat bez emocji

Gdyby wyciąć z naszego życia oraz z historii ludzkości wszystkie emocje, zostalibyśmy…

Zobacz

Dwa tory

Współczesna psychologia podkreśla pewien dualizm ludzkiego myślenia, ale nie do końca można…

Zobacz

Mądrzy inaczej

Wiązano z nią wielkie nadzieje, miała ułatwiać karierę i gwarantować szczęśliwe życie.…

Zobacz

Rozum / Emocje

Codziennie mówimy o emocjach i rozumie, zwłaszcza w kontekście zachowania, ludzkiej natury,…

Zobacz

Nowe stworzenie

Sztuczne życie – miniaturowe układy, które zachowują się jak żywe komórki, i…

Zobacz

Rebelia zmysłów

Barwne dźwięki, melodyjne kształty, szpiczaste smaki. Niejeden człowiek doświadcza takich wrażeń każdego…

Zobacz

Wielkie solo

Anton L., neurotyczny pracownik urzędu skarbowego w bliżej nieokreślonym mieście, pewnego dnia…

Zobacz

Proces

Józef K., 30-letni pierwszy prokurent wielkiego banku, dowiaduje się o drobnej pomyłce…

Zobacz

Traktat

Powieść z tezą. Ludwig, młody austriacki inżynier, trafia w 25. roku życia…

Zobacz

Chaotyczne wibracje

Grzegorz Banaszkiewicz: Teoretycznie wszystko wygląda prosto i elegancko. W praktyce wszystko, co…

Zobacz

Zmysł liczby

Matematyka to dla nas królowa nauk oraz ideał racjonalności. Wiele wskazuje na…

Zobacz

Gatunki psychologii

Nazywanie psychologii nauką humanistyczną można kwestionować, ponieważ dużą rolę w jej rozwoju…

Zobacz

COPERNICUS CENTER

Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych jest wspólną jednostką badawczą Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu…

Zobacz

Pytania robocze

„Najbardziej ekscytującym zwrotem oznajmiającym nowe odkrycia nie jest »Eureka!«, ale »To zabawne...«”…

Zobacz

Wbrew granicom

Spotkanie między nauką a humanistyką jest niezbędne także dlatego, że obydwa światy…

Zobacz

Granice nauki

Szanowni Czytelnicy, oddajemy w Wasze ręce pierwszy dodatek z cyklu „Wielkie Pytania”,…

Zobacz

Zabawa u Parta

Zdradzę maniactwo Michała, o którym zapewne nie wszyscy wiedzą. Michał uwielbia zabawiać…

Zobacz

Spór o człowieka

Idea doboru naturalnego miała współodkrywcę – Alfreda Russela Wallace’a. Nie zgadzał się…

Zobacz

Żagiel słoneczny

Istnieje wiele sposobów na rozpędzenie obiektu w przestrzeni kosmicznej, od „starych dobrych”…

Zobacz

W cieniu bomby

Wyprodukowanie bomby jądrowej wymagało wytężonego wysiłku tysięcy osób; w tym również tych…

Zobacz

Obce globy

NIGEL MASON, astrochemik: Skomplikowane związki chemiczne znajdujemy jak wszechświat długi i szeroki…

Zobacz

Ciemny sektor kosmosu

Ogólna teoria względności otwarła drzwi do współczesnej, ilościowej kosmologii. Coraz precyzyjniejsze obserwacje…

Zobacz

Ludzki mózg

Składa się z wielu rozmaitych obszarów anatomicznych. Jeszcze bardziej skomplikowany jest jednak…

Zobacz

Obca inteligencja

PETER GODFREY-SMITH: Zaczątki umysłu pojawiły się, zanim życie opuściło morza. Wszystko, co…

Zobacz

Mapa matematyki

WIELKIE PYTANIA NA NOWO | Słowo „matematyka” wywołuje różne skojarzenia. Może z…

Zobacz

Świat jest matematyczny

Tylko w fizyce, odgadując fragment struktury matematycznej odpowiadającej wycinkowi rzeczywistości, potrafimy odtworzyć…

Zobacz

Okiem teologa

Wolność człowieka traktowana jest przez wielu myślicieli chrześcijańskich jako znak wskazujący na…

Zobacz

Okiem kosmologa

Prawa fizyki nie rządzą Wszechświatem w żadnym mniej lub bardziej dosłownym znaczeniu…

Zobacz

Okiem biologa

Czy światem rządzi przypadek? Moim zdaniem najlepsza odpowiedź na to pytanie zawarta…

Zobacz

Okiem historyka

Przypadki mogą wpływać na losy narodów. Znamy wiele takich sytuacji. Na przykład…

Zobacz

Matematyka

W świecie plemiennych sprzeczek chcemy na nowo zadać pytania o najważniejsze zagadnienia…

Zobacz

Prawo i wyobraźnia

W myśleniu prawniczym kluczową rolę odgrywa symulacja mentalna. Stanowi pomost pomiędzy nieświadomą…

Zobacz

Mechanika świata

Prawdziwą potęgę teorii naukowej poznaje się po jej owocach. Mechanika klasyczna przyniosła…

Zobacz

Pole do popisu

Chociaż o istnieniu ziemskiego pola magnetycznego wiadomo od czasów starożytnych, do dziś…

Zobacz

Co nas porusza

Choć prawa Newtona, oglądane z dzisiejszej perspektywy, wydają się wyczerpująco opisywać ruch…

Zobacz

Żywe druki

Już dzisiaj drukarki 3D sprawdzają się w medycynie, potrafią wytwarzać nawet fragmenty…

Zobacz

Lalka Kartezjusza

Już noworodki postrzegają świat jako wypełniony przedmiotami i zamieszkały przez umysły. Jesteśmy…

Zobacz

Ta inna Europa

Na powierzchni jednego z najbardziej fascynujących obiektów Układu Słonecznego – Europy, lodowatego…

Zobacz

Teologia piękna

Wedle tradycji biblijnej, piękno odkrywane we Wszechświecie prowadzi do spotkania z jego…

Zobacz

To tylko gra

Lee Sedol, koreański geniusz gry Go, przegrał ostatnią z pięciu partii z…

Zobacz

Trauma po dramacie

Od katastrofy Challengera minęło właśnie 30 lat. Konsekwencją tragedii była także trauma,…

Zobacz

Muzyka duszy

Utwory tak z pozoru różne, jak muzykę z filmu Hitchcocka, rockową balladę…

Zobacz

Geniusz sportu

W geniuszu jest coś nieuchwytnego. Możemy klasyfikować zdolności, testować inteligencję, skanować mózgi,…

Zobacz

Wędrowiec

George Ellis uważa, że wiedza naukowa jest jedynie cząstką wiedzy człowieka i…

Zobacz

Uniwersalny język

Jak możemy zrozumieć przedstawicieli innych kultur? Anna Wierzbicka przekonuje, że pomagają nam…

Zobacz

Piękno nauki

Piękno nauki to nie tylko urzekające zdjęcia galaktyk i oka muchy prezentowane…

Zobacz

Światło w Adwencie

Światło odgrywa niezwykle ważną rolę w symbolice chrześcijańskiej. Wystarczy chociażby sięgnąć do…

Zobacz

Czas i wieczność

Wolna wola kontra determinizm, wszechwiedza Boga a odpowiedzialność człowieka za własne czyny...…

Zobacz

Rytmy współczucia

Eksperymenty naukowe potwierdzają, że taniec i muzyka są skutecznymi narzędziami w utrzymywaniu…

Zobacz

Istota języka

Językoznawca Derek Bickerton nieco prowokacyjnie stwierdził, że pytanie o istotę języka jest…

Zobacz

Emocje 2.0

Internet wzbogaca nasze życie emocjonalne – otwiera nam dostęp do zupełnie nowych…

Zobacz

Liczba Dunbara

Ilu możemy mieć znajomych? W jakim zespole najefektywniej się pracuje? Jak bardzo…

Zobacz

Geniusz na dopingu

Z najgłośniejszymi przypadkami dopingu mamy do czynienia w sporcie. Ale substancje chemiczne…

Zobacz
Skip to content